حسینیه اعظم زنجان
|
حسینیه اعظم زنجان | |
| نام | حسینیه اعظم زنجان |
|---|---|
| کشور |
 ایران |
| استان | استان زنجان، |
| شهرستان | زنجان |
| بخش | مرکزی |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | دارد |
| وبگاه | |
حسینیه اعظم زنجان از اماکن مذهبی شیعیان و از مراکز سوگواری محرم در ایران و واقع در جنوب شهر زنجان است. از زمان وقف این حسینیه حدود یک قرن گذشته است. این مسجد که مشهور به حسینیه است، هر سال در عصر ۸ محرم برابر با شب تاسوعا، اقدام به برگزاری دسته عزاداری می‌کند. این عزاداری که با حضور جمعیت بسیار زیادی برگزار می‌شود به عنوان دهمین میراث معنوی ایران ثبت شده است. شرکت‌کنندگان همه ساله چند هزار رأس گاو و گوسفند برای قربانی به این حسینیه هدیه می‌کنند.
موقعیت جغرافیایی
مسجد یا حسینیه اعظم، از نظر جغرافیایی در جنوبی‌ترین منطقه شهر زنجان واقع شده است.
| سوگواری محرم |
| رویدادها |
|---|
|
واقعه کربلا • اسیران کربلا • روزشمار واقعه عاشورا • روز عاشورا • نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع) • واقعه عاشورا (از نگاه آمار) |
| افراد |
| علی اکبر • علی‌اصغر • عباس بن علی • حضرت زینب(س) • سکینه بنت حسین • فاطمه دختر امام حسین • مسلم بن عقیل • شهیدان کربلا • اسیران کربلا |
| جای‌ها |
| حرم امام حسین(ع) • تل زینبیه • حرم حضرت عباس(ع) • گودال قتلگاه • بین‌الحرمین • نهر علقمه |
| مناسبت‌ها |
| تاسوعا • عاشورا • دهه محرم • اربعین • دهه صفر |
| مراسم |
| مرثیه‌خوانی • نوحه • تعزیه • روضه • زنجیرزنی • سینه‌زنی • سقاخانه • سنج و دمام • دسته عزاداری • شام غریبان • تشت‌گذاری • نخل‌گردانی • قمه‌زنی • راهپیمایی اربعین • تابوت‌گردانی • مراسم تابوت |
اسناد تاریخی درباره حسینیه اعظم
نخستین حسینیه در زنجان در دوره صفویه ساخته شد.
کتاب تاریخ دارالعرفان خمسه
بر اساس آنچه در سایت حسینیه آمده است، قدیمی‌ترین منبع موجود که نام حسینیه زنجان در آن آمده «تاریخ دارالعرفان خمسه» تألیف «رستم الحکما» (تألیف ۱۲۴۸ق) است. در این کتاب به محله حسینیه و سکونت حاکم زنجان در دوره کریم‌خان زند در آن محله اشاره شده است. همچنین این کتاب، محله حسینیه را به عنوان یکی از سه محله معروف زنجان در اوایل دوره قاجاریه ذکر می‌کند که به همت عبدالله‌خان اوصالی تعمیر و بازسازی می‌شوند. با استناد به این کتاب تاریخ بنای این محله و مسجد را قبل از دوره زندیان دانسته‌اند و در دوره زندیان و اوایل قاجاریه یک محله مهم محسوب می‌شده است.
عَلَم فلزی تاریخی
دومین سند تاریخچه حسینیه اعظم بر مبنای اشیای تاریخی، عَلَمی فلزی است که در حسینیه موجود است و به نام «علم اصلی» معروف و اندازه آن از سایر علم‌ها کوچکتر بوده و تاریخ ساخت ۱۲۲۱ق بر روی آن حک شده است.
سنگ‌نوشته
سومین سند، سنگ نوشته‌ای است که در ذیل اشعار آن تاریخ ۱۲۶۱ق حک شده است. این تاریخ مربوط به تعمیر برخی از دیوارها و فضای عمومی حسینیه است. بر اساس این سنگ‌نوشته اهالی محل، این مسجد را در ۱۲۶۱ق به پایان رسانده‌اند. البته به گفته معمرین و اهالی محل این تاریخ مربوط به زمان تعمیر و بازسازی مسجد است. این سنگ نوشته هم اکنون در راهرو و مدخل ورودی مسجد حسینیه بر دیوار نصب شده است.
وقف‌نامه اول
چهارمین سند مکتوب که با مهر «حاج میرزا لطف الله شیخ الاسلام» و «آخوند ملاکاظم» ممهور شده، صفرالمظفر ۱۲۹۵ق را نشان می‌دهد که در زیر وقف‌نامه دو فرد خّیر و نیکوکار به نامهای «حاج میرزا محمدتقی» و «حاج میرزا بابایی» تاجر که دو باب دکان را وقف صحیح شرعی نموده‌اند، آمده است.
در این وقف نامه قید شده با اطلاع عالیجناب «آخوند ملاعلی اصغر روضه خوان» در راه جناب ابی عبدالله الحسین(ع) در تکیه حسینیه خرج و احسان نمایند. از اول ماه محرم تا دوازدهم محرم، هر قسم مصلحت بداند صاحب اختیار است.
وقف‌نامه دوم
پنجمین سند مکتوب که با مهر آقا سید عبدالرحیم مجتهد و «آقا سیدعلی» و «آقا شیخ ابراهیم» ممهور شده، مربوط به شخصی به نام «حاج محمدهاشم شریف‌العلماء» به تاریخ شوال ۱۳۲۲ق است.
این سند وقف ششدانگ یک شعیر و دو ثلث شعیر قریه دهجلال از قراء سجاسرود به مساجد و مدارس خمسه زنجان در سال ۱۳۲۲ق است که نام مسجد و مدرسه حسینیه نیز در بین آنها مشاهده می‌شود.
نکته قابل توجه در این وقف‌نامه این است که حسینیه در این سال، هم مدرسه بوده و هم مسجد؛ زیرا واقف در توضیحاتی که در وقف‌نامه داده آورده است که متولی، منافع قریه مذکور را در وهله اول به تعمیرات مدارس و مساجد خمسه زنجان و تأمین آب آنها به مصرف برساند و نه عشر دیگر را به حضرات طلاب محصلین ساکن در حجرات هر مدرسه بپردازد، آن هم از قرار هر حجره ۳ نفر طلبه.
اسناد شفاهی
علاوه بر اسناد و مدارک مکتوب، گفته‌های شفاهی معمرین و هیئت امنای مسجد حسینیه اعظم بر اساس دیده‌ها و شنیده‌های خود از گذشتگان، گوشه‌ای از تاریخ حسینیه را آشکار می‌کند. از جمله آن که در دوره پهلوی اول با هجوم و تهدید ماموران حکومتی، حسینیه و برنامه‌های آن مدتی تعطیل و برخی از اشیاء و آثار تاریخی از مسجد ناپدید می‌شود. بعد از تبعید رضا خان فعالیت‌های حسینیه دوباره به حالت عادی برمی‌گردد و به ددنبال تعمیر و نگهداری آن توسط اهالی محل و پیشکسوتان، حسینیه با عنوان «مسجد حسینیه شهرستان زنجان» مجدداً شروع به فعالیت می‌کند.
مراسم عزاداری حسینیه
حسینیه اعظم زنجان یکی از پایگاه‌های مذهبی مردم زنجان است که در طول سال خصوصا در ایام مذهبی برنامه‌های فرهنگی- مذهبی خود را برگزار می‌کند. مراسم زیارت عاشورا در شب‌های جمعه و جشن‌های شعبانیه از برنامه‌های این حسینیه است. مهمترین و اصلی‌ترین برنامه این مرکز عزاداری دهه محرم است.
عزاداری هشتم محرم
عزاداری ۸ محرم یا شب تاسوعای حسینی مشهورترین و پرجمعیت‌ترین برنامه حسینیه است که همه ساله با حضور صدها هزار نفری مردم به نام و یاد حضرت ابوالفضل العباس(ع) برگزار می‌شود.از این دسته عظیم عزاداری به عنوان بزرگترین تجمع عزاداران حضرت سید الشهداء(ع) در ایران نام برده می‌شود، این روز در تقویم سوگواری محرم زنجان به «یوم الابوالفضل و یوم العباس» معروف است. در این روز هزاران قربانی به در مسیر دسته حسینیه ذبح یا به مسجد اهداء می‌شود. این مراسم در ۱۵ دی ۱۳۸۷ش به عنوان دهمین میراث معنوی ایران در فهرست میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به ثبت رسید.
دومین قربانگاه جهان اسلام
در سال ۱۳۲۸ش برای اولین بار چهار رأس گوسفند در مسیر دسته حسینیه ذبح می‌شود. این تعداد در سال ۱۳۴۱ش به هفت رأس می‌رسد. از همان سال تعداد قربانی‌های مسیر دسته حسینیه افزایش می‌یابد بطوریکه در سال ۱۳۵۲ به ۳۵۰ رأس، ۱۳۵۳ به ۶۵۰ رأس، ۱۳۸۳ به ۶۴۰۰ رأس و در نهایت در سال ۱۳۸۹ به بیش از ۱۲۰۰۰ رأس رسیده است که بعد از قربانگاه منا در مکه معظمه، اولین رتبه را در زیادت قربانی در جهان اسلام دارد.
وضعیت امروزی حسینیه اعظم
مجموعه این مسجد حسینیه اعظم با بیش از دوازده هزار متر مربع مساحت دارای امکانات و فضاهای متعدد فرهنگی، مذهبی، درمانی و خدماتی از جمله کتابخانه، شبستانهای مختلف، دارالشفاء، صندوق قرض الحسنه و... است و از مهمترین مراکز تأثیرگذار فرهنگی و مذهبی شهر زنجان است.
پانویس
- ↑ ، سایت حسینیه اعظم زنجان.
- ↑ ، سایت حسینیه اعظم زنجان.
- ↑ رستم الحکما، تاریخ دارالعرفان خمسه، ص۳۷.
- ↑ رستم الحکما، تاریخ دارالعرفان خمسه، ص۴۱و۴۴.
- ↑ رستم الحکما، تاریخ دارالعرفان خمسه، ص۷۸.
- ↑ ، سایت حسینیه اعظم زنجان.
- ↑ ، سایت حسینیه اعظم زنجان.
- ↑ ، خبرگزاری ابنا.
- ↑ ، سایت حسینیه اعظم زنجان.
- ↑ ، خبرگزاری ابنا.
- ↑ ، خبرگزاری مهر.
- ↑ ، سایت حسینیه اعظم زنجان.
- ↑ ، خبرگزاری ابنا.
- ↑ ، خبرگزاری مهر.
- ↑ ، سایت حسینیه اعظم زنجان.
- ↑ ، خبرگزاری ابنا.
- ↑ ، خبرگزاری مهر.
- ↑ ، خبرگزاری فارس.
- ↑ ، سایت حسینیه اعظم زنجان.
- ↑ ، خبرگزاری ابنا.
- ↑ ، خبرگزاری مهر.
- ↑
- ↑ ، سایت حسینیه اعظم زنجان.
- ↑ ، خبرگزاری ابنا.
- ↑ ، خبرگزاری مهر.
- ↑ ، سایت حسینیه اعظم زنجان.
- ↑ ، خبرگزاری ابنا.
- ↑ ، خبرگزاری مهر.
منابع
- رستم الحکما، محمدهاشم، تاریخ دارالعرفان خمسه، پینار، ۱۳۸۷ش.
- تاریخچه، سایت حسینیه اعظم زنجان.
- نگاهی به مراسم عزاداری حسینیه اعظم زنجان، خبرگزاری ابنا، تاریخ انتشار: ۱۱ دی ۱۳۹۱ش.
- اجتماع میلیونی در حسینیه اعظم زنجان ؛ پیوند وحدت و معنویت، خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: ۲۷ دی ۱۳۸۶ش.
پیوند به بیرون
- بناهای تاریخی شیعه در ایران
- حسینیه‌های زنجان
- بناهای دوره صفویه در ایران